Hoe geef je goed antwoord op toets- en examenvragen bij economie?

✅ +6 miljoen YouTube views        ✅ 18.422 scholieren maakten een account aan      ✅ 18 jaar ervaring

Ken je de stof goed, maar komt het er niet uit op een toets of examen? Dan heb je waarschijnlijk moeite om je antwoord goed op papier te krijgen. In dit artikel helpen we je om vragen beter te beantwoorden en zo bij economie op havo, vmbo en vwo een hoger cijfer te scoren.

Daarom geven we je in deze blog tips om de volgende 9 soorten vragen op je economie toets of examen goed te beantwoorden:

  1. Leg uit;
  2. Verklaar;
  3. Beredeneer;
  4. Citeer;
  5. Toon met een berekening aan;
  6. Oorzaak en gevolg;
  7. Positieve en negatieve verbanden;
  8. Vragen over veranderingen van prijzen;
  9. Multiple choice vragen.

#1 | Leg uit vragen (met of zonder bron)

Een leg uit vraag is vaak een 2 punten vraag. Je moet uitleggen waarom iets zo is. Hieronder drie voorbeelden van een “leg uit” vraag bij economie.

Voorbeeld: Havo examen economie (2023 – tijdvak 1 – opgave 2 – vraag 7)

De Aziatische restaurants in Nederland kampen met een groot tekort aan specialiteitenkoks. Dit tekort is ontstaan doordat Aziatische restaurants in korte tijd zeer populair zijn geworden. Specialiteitenkoks zijn koks die in Azië zijn opgeleid en ervaring hebben met specialistische kooktechnieken. De zeer specialistische kennis en kunde kan tot op heden niet worden aangeleerd op Nederlandse scholen. Omscholingstrajecten van Nederlandse koks hebben ook nog geen specialiteitenkoks opgeleverd die op het vereiste hoge kwaliteitsniveau werken.

2p 7 Leg uit dat bij de investering in omscholingstrajecten sprake is van verzonken kosten voor de sector van Aziatische restaurants.

Twee manieren om deze vraag te beantwoorden zijn:

  • Bij een investering in omscholingstrajecten door Aziatische restaurants is er sprake van verzonken kosten omdat <>.
  • Bij een investering in omscholingstrajecten door Aziatische restaurants <>, hierdoor is er sprake van verzonken kosten.

Waarschijnlijk valt het je op dat in het antwoord belangrijke woorden uit de vraag staan zoals: “investering in omscholingstrajecten” en “verzonken kosten”. 

In de volgende video bespreken we deze examenvraag stap voor stap na.

De online examentraining zit trouwens boordevol met dit soort video's waarin oude examens (oefenexamens) stap voor stap worden nabesproken. Klik op de onderstaande knop om meer te weten over de online examentraining. 

Online examentraining | 💥slagen voor 34,95💥


Voorbeeld: Vwo examen economie (2023 – tijdvak 1 – opgave 1 – vraag 1)

Superstream is een internationaal opererend bedrijf dat abonnementen aanbiedt waarbij klanten tegen een vast jaarbedrag onbeperkt content (films en series) kunnen kijken op telefoon, tablet en tv (streamen). Superstream koopt deze content in bij productiemaatschappijen, deels gefinancierd met nieuw afgesloten kredieten. Het aanbieden van streamingsdiensten vereist forse investeringen in content (eigen films en series) en serverparken (voor het opslaan van data / de content). Superstream opereert op een oligopolistische markt en voert een niet-kostendekkende prijs. Onder invloed van het stijgende marktaandeel en de aanwezigheid van schaalvoordelen verwacht het bestuur de komende jaren echter wel winst te boeken.

2p 1 Leg uit dat er sprake is van ruilen over tijd bij het beleid van Superstream.

Twee manieren om deze vraag te beantwoorden zijn:

  1. Er is sprake van ruilen over de tijd bij het beleid van Superstream omdat …
  2. Bij het beleid van Superstream ………., hierdoor is er sprake van ruilen over de tijd.

Waarschijnlijk valt het je op dat in het antwoord belangrijke woorden uit de vraag staan zoals: “beleid van Superstream” en “ruilen over de tijd”.

In de volgende video bespreken we deze examenvraag stap voor stap na.




#2 | Verklaar vragen

Bij een verklaar vraag moet een bepaald verschijnsel, keuze of gedrag worden verklaard. Hieronder 2 voorbeelden van examenvragen waarin een verklaring wordt gevraagd.

Voorbeeld Havo examen economie (2023 – tijdvak 1 – opgave 2 – vraag 8)

Als gevolg van het tekort aan specialiteitenkoks dreigen de loonkosten van Aziatische restaurants hoog op te lopen. Om dit te voorkomen willen de Aziatische restaurants koks uit Azië laten overkomen. Dit wordt echter bemoeilijkt door de Wet arbeid vreemdelingen (WAV). In de WAV staan strenge voorwaarden voor het laten werken van werknemers uit landen waarmee Nederland geen vrij verkeer van arbeid heeft afgesproken. Een gevolg van de WAV is dat de opwaartse druk op de lonen van specialiteitenkoks blijft bestaan.

8. Verklaar dit gevolg van de WAV op de loonontwikkeling van specialiteitenkoks.

Je kan deze vraag op twee manieren beantwoorden:

  1. Door de WAV <>, hierdoor is er een opwaartse druk op de loonontwikkeling.
  2. Door de WAV is een opwaartse druk op de loonontwikkeling omdat <>.

Waarschijnlijk valt het je op dat in het antwoord belangrijke woorden uit de vraag staan zoals: “WAV” en “opwaartse druk op de loonontwikkeling”. Met opwaartse druk op de loonontwikkeling wordt bedoeld dat de lonen stijgen.

In de volgende video bespreken we deze examenvraag stap voor stap na.



Voorbeeld: Havo examen economie (2023 – tijdvak 1 – opgave 5 – vraag 21)

Een gigantische klap voor de olieprijs: binnen één dag met 30% gedaald naar US$ 30 per vat ruwe olie. Voor deze historische prijsdaling zijn twee belangrijke oorzaken. Ten eerste werd in China - vanwege een uitbraak van het coronavirus - een groot deel van de industrie tijdelijk stilgelegd. China is ’s werelds grootste importeur van olie. Ten tweede is tussen Rusland en Saoedi-Arabië een concurrentiestrijd om meer marktaandeel uitgebroken. Er is sprake van een beperkt aantal aanbieders die de oliemarkt domineren, namelijk Rusland, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten (VS).

21. Van welke marktvorm is er sprake op de markt voor ruwe olie? Verklaar je antwoord aan de hand van twee relevante kenmerken van deze marktvorm.

Een manier om deze vraag te beantwoorden is:

  • Er is sprake van de marktvorm oligopolie vanwege de volgende twee kenmerken:
  • <>
  • <>

In de volgende video bespreken we deze examenvraag stap voor stap na.




#3 | Beredeneer vragen

Bij beredeneer vragen moet je een reden noemen waarom iets gebeurt. Het is dus belangrijk dat je in je antwoord het woord omzet gebruikt. Dat zie je ook het volgende voorbeeld:

Voorbeeld: Havo examen economie (2023 – tijdvak 1 – opgave 5 – vraag 26)

De dalende olieprijs had ook gevolgen voor andere markten. Zo bleek de prijs voor het gebruik van olietankers voor olieopslag juist te zijn gestegen met meer dan 1.000%. Daarnaast verwachtten analisten dat de dalende olieprijs ertoe kan leiden dat investeerders in duurzame energieproductie een lagere winstgevendheid op hun investeringen behalen.

26. Beredeneer op welke manier de dalende olieprijs kan leiden tot een prijsstijging van het gebruik van olietankers voor olieopslag.

De dalende olieprijs kan leiden tot een prijsstijging van gebruik van olietankers voor olieopslag omdat <>.

In de volgende video bespreken we deze examenvraag stap voor stap na.




#4 | Citeer vragen

Citeer vragen leveren je vaak 1 punt op. Je dient namelijk een zin te citeren die in een tekst in de opgave staat. Zoals in de onderstaande voorbeeldopgave van economie wordt aangegeven:

Voorbeeld | Havo examen economie (2023 – tijdvak 1 – opgave 5 – vraag 20)

Uit een krant, maart 2020:

Een gigantische klap voor de olieprijs: binnen één dag met 30% gedaald naar US$ 30 per vat ruwe olie. Voor deze historische prijsdaling zijn twee belangrijke oorzaken. Ten eerste werd in China - vanwege een uitbraak van het coronavirus - een groot deel van de industrie tijdelijk stilgelegd. China is ’s werelds grootste importeur van olie. Ten tweede is tussen Rusland en Saoedi-Arabië een concurrentiestrijd om meer marktaandeel uitgebroken. Er is sprake van een beperkt aantal aanbieders die de oliemarkt domineren, namelijk Rusland, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten (VS).

1p 20 Citeer de zin uit het krantenbericht waaruit blijkt dat de prijsdaling van ruwe olie mede wordt veroorzaakt door een verandering van de vraag.

Je kan de hele zin overschrijven of je kan de eerste woorden van de zin opschrijven ….. en dan de laatste woorden van de zin. Dus:

  1. Voor deze historische prijsdaling zijn twee belangrijke oorzaken. Ten eerste werd in China - vanwege een uitbraak van het coronavirus - een groot deel van de industrie tijdelijk stilgelegd. Of
  2. Voor deze historische ….. stilgelegd.

In de volgende video bespreken we deze examenvraag stap voor stap na.




#5 | Toon met een berekening aan

Het is erg belangrijk dat je in je antwoord een berekening geeft. Hou er rekening mee dat 14 – 8 = €6 ook al een berekening is. Zonder berekening krijg je voor dit soort vragen geen punten, ook als is je antwoord goed. 

Heb je een formule nodig voor de berekening. Schrijf deze formule dan eerst gewoon even op, zonder meteen de bekende getallen in te vullen. Op die manier heb je een overzicht naar welke informatie je in de bron moet zoeken om de berekening te maken.

Voorbeeld: je moet een berekening maken die te maken heeft met de prijselasticiteit van de vraag.

Schrijf dan eerst de formule op: Epv = procentuele verandering Qv : procentuele verandering P

Vervolgens kan je in de bronnen op zoek naar de Epv, de procentuele verandering van de vraag of de procentuele verandering van de prijs. Als je er twee van de drie hebt, kan je die derde ontbrekende berekenen. 

Tip: schrijf op wat je weet! [check de volgende video]


Soms wordt er ook nog gevraagd om gegevens uit een bepaalde bron te gebruiken. Dus bereken de verkoopprijs waarbij de aanbieder maximale winst heeft en maak gebruik van de gegevens uit Grafiek 1. In dat geval moet je dus ook duidelijk gebruik maken van gegevens uit Grafiek 1. 



#6 | Oorzaak en gevolg 

Dit soort vragen hebben vaak de volgende opbouw:

  1. Wat is de invloed van een stijgende inflatie op de koopkracht van gezinnen?
  2. Wat voor gevolg heef een stijgende inflatie op de concurrentiepositie van Nederland?

Heb je moeite met dit soort vragen, schrijf dan altijd eerst op wat de oorzaak en wat het gevolg is. 

  1. In het eerste voorbeeld. Stijgende inflatie is de oorzaak en de veranderende koopkracht van gezinnen is het gevolg.
  2. In het tweede voorbeeld. Stijgende inflatie is de oorzaak en de veranderende concurrentiepositie van Nederland is het gevolg.

Kort gezegd komt het beantwoorden van oorzaak en gevolg vragen bij economie op havo, vmbo en vwo op het volgende stappenplan neer:

  • Schrijf eerst op wat de oorzaak is;
  • Schrijf vervolgens op wat het gevolg is;
  • Beredeneer vervolgens hoe oorzaak en gevolg met elkaar in verband kunnen worden gebracht. 
  • Check onderstaande video met voorbeelden hoe je dit stappenplan toepast. 



#7 | Positieve en negatieve verbanden 

Hierbij word je gevraagd een verband uit te leggen tussen twee zaken. Een verband kan positief en negatief zijn. Hier leggen we dat uit aan de hand van het verband tussen de prijs en de gevraagde en aangeboden hoeveelheid

  • Als de prijs stijgt neemt de gevraagde hoeveelheid af. Dit is een negatief verband. Als de ene variabele stijgt (de verkoopprijs), daalt de andere variabele (de gevraagde hoeveelheid).
  • Als de prijs stijgt neemt de aangeboden hoeveelheid toe. Dit is een positief verband. Als de ene variabele stijgt (de verkoopprijs), stijgt de andere variabele (de aangeboden hoeveelheid).

In de volgende video worden die positieve en negatieve verbanden nog eens aan de hand van een schema uit een oefenexamen uitgelegd.



#8 | Vragen over veranderingen van prijzen (maar ook lonen, rente, wisselkoers) 

Regelmatig worden er op een toets of examenvragen gesteld over de reden waarom de prijs van een product, dienst, valuta of productiefactor verandert. Voorbeelden van dit soort vragen zijn

  • Wat voor invloed heeft een toename van de import op de wisselkoers van een valuta van een land?
  • Wat voor invloed heeft een afschaffing van de hypotheekrente aftrek op de prijzen van koophuizen in een land?

Bij dit soort vragen over prijzen dien je om de punten te scoren altijd in je antwoord iets te vermelden over veranderingen in vraag en aanbod. Hou er trouwens rekening mee dat de wisselkoers, het loon en de rente ook voorbeelden zijn van prijzen die worden beïnvloed door vraag en aanbod.



#9 | Multiple choice vragen

Op het vmbo worden de meeste multiple choice vragen op een toets of examen gesteld, maar ook op havo en vwo komen dit soort vragen soms voorbij. Handig om te gokken als je het even helemaal niet weet. We hebben speciaal voor jou even een handige video gemaakt hoe je het beste multiple choice vragen kan beantwoorden. Deze video is voor het vmbo, maar ook geschikt voor havo en vwo.

In de volgende video nemen we een kort stappenplan door aan de hand van voorbeeldvragen:



Top dat je deze blog hebt bekeken. Tijd om ermee aan de slag te gaan en te oefenen. Check ook eens onze online toets-trainer en online examentrainer economie en bedrijfseconomie en klik op 1 van de onderstaande knoppen. 

💥Online toets-training💥

💥Online examentraining💥